روش های نمونه برداری از آب برای کارشناسان بهداشت محیط

روش های نمونه برداری از آب

به نام خدا و با سلام ؛ در این تایپک از وبسایت مهندسی بهداشت محیط ایران، به روش های نمونه برداری از آب پرداخته ایم که در ادامه مطلب میتونید مطالعه بفرمائید ، ضمن اینکه در انتهای همین مطلب نیز میتونید فایل پاورپوینت و تصاویر مربوط به همین مطلب رو در انتها به رایگان دریافت نمایید . امیدوارهستیم که مورد استفاده شما همکاران بهداشت محیط قرار بگیره .

یکی ازعناصرکلیدی در کنترل کیفیت آب آشامیدنی،آزمایش میکروبیولوژی آب به طور مستمر می باشد.در نمونه برداری آب برای آزمایش باکتری شناختی باید توجه داشت تا آبی که به عنوان نمونه برداشته می شود،نماینده آبی باشد که می باید مورد قضاوت قرار گیرد.

برای جمع آوری نمونه باید از بطری های شیشه ای یا سر سمباده ای استریل شده(حجم نمونه نباید از۱۰۰سی سی کمتر باشد)استفاده شودو قبل از نمونه برداری از آب بهتر است آزمایش کلر باقیمانده روی آب انجام شود. اگر در آب مقداری کلر موجود باشدباید از ظرفی استفاده نمود که قبل از استریل شدن،مقدار کافی تیوسولفات سدیم (Na2S2o3) به بطری اضافه شده باشد.(جهت خنثی کردن کلر)

توصیه می شود به همه بطری هایی که به منظور جمع آوری نمونه به کار می روند، تیوسولفات سدیم اضافه شود.

این مطلب را هم حتما بخوانید : اصول آزمون باکتریولوژیکی آب + پاورپوینت

استفاده از تیوسولفات سدیم

بدین منظور، ۲تا۳ قطره از محلول تیوسولفات سدیم (باغلظت۱۰۰میلی گرم در لیتر) به یک بطری ۱۰۰میلی لیتری اضافه اضافه می شود،این مقدار برای خنثی کردن ۵ میلی گرم در لیتر کفایت می کند.

سپس بطری ها را در دستگاه فور با حرارت ۱۷۰ درجه سانتی گراد به مدت۱ ساعت استریل نمایید.بعد از استریل بطری ها را به محل نمونه برداری جهت برداشت نمونه منتقل کنید.

نمونه برداری از شیر آب

1. کلیه متعلقات شیر را که ممکن است باعث آلودگی شونداز شیر جدا نموده وبا استفاده از دستمال تمیزی،خروجی شیر را تمیز نمایید( ا زشیرهایی که چکه می کنند نمونه برداری ننمایید چون باعث می شود آب با سطح خارجی شیر تماس یافته و آ لوده شود .
2. شیر را تا آخر باز کرده،اجازه دهید آب به مدت ۱تا۲دقیقه جریان یابد(جهت خروج آب های راکد درون لوله و ارتباط مستقیم شی آب نمنه برداری به شبکه)
3. سپس شیر را بسته وبا استفاده از چراغ الکلی ویا پنبه آغشته به الکل شیر را به مدت ۱ دقیقه استریل نمایید.
4. سپس شیر را باز کرده تا آب به مدت ۱تا۲دقیقه با سرعت متوسط خارج شود(در مورد نمونه برداری از شیرهای مخلوط(سردوگرم)ابتدا۱تا۲دقیقه آب گرم خارج،سپس ۱تا۲دقیقه آب سرد خارج،آنگاه نمونه برداری شود)
5. درب بطری را باز کرده واز آب پر نمایید.بهتر است قسمت کمی ا فضای بالای بطری را برای سهولت تکان دادن به هنگام کشت نمونه در آزمایشگاه خا لی بگذارید.جهت اطمینان از عدم آلودگی در هنگام پر کرن بطری بهتر است چراغ الکلی یا پنبه آغسته به الکل در کنار شیر روشن نگه داشته شود.
6. درب بطری را پس از پر شدن بسته وجهت آزمایش به آزمایشگاه منتقل نمایید.

نمونه برداری از آب چاه

1. با یک قطعه نخ،وزنه مناسبی را به پایین بطری متصل نمایید.
2. نخ تمیزی به طول ۲۰ متر(بستگی به عمق چاه دارد)که به دور یک تکه چوب پیچیده شده است را به نخ بطری گره بزنید.
3. درب بطری را برداشته و آن را به داخل چاه بفرستید(بطری به علت وزنه،وزین شده است)
4. بطری را در آب چاه غوطه ور نموده وتا حد امکان پایین ببرید.
5. هنگامی که بطری از آب پر شد با پیچیدن نخ به دور تکه چوب،آن را بالا بیاورید اگر بطری کاملاً پر بود،مقداری از آب آن را خالی کنید.
6. در صورت نمونه برداری از آب چاهی که توسط پمپ پمپاژ می شود باید ۵دقیقه قبل از نمونه برداری،آب از پمپ خارج گردد
7. درب آب را بسته و سریعاً جهت آزمایش به آزمایشگاه ارسال گردد.

نمونه برداری از مخزن ، رودخانه و قنات

نمونه برداری از آب مخازن

درب بطری استریل شده را برداشته ، از قسمت پایین بطری گرفته و آن را تا عمق۲۰سانتی متری در آب فرو ببرید.دهانه آن را به آرامی به طرف بالابیاورید،سپس درب آن را بسته وبه آزمایشگاه انتقال دهید.

این مطلب را هم حتما بخوانید : جزوه ارزیابی کیفیت آب + دانلود رایگان

نمونه برداری آب از رودخانه و آب های جاری

نمونه برداری نباید از جایی نزدیک کناره رودخانه ویا دور از محل برداشت آب انجام گیرد.درب بطری استریل شده را باز نموده،گردن آن را با دست گرفته،زیر سطح آب فرو ببرید.شپس بطری را چرخانده،نقطه گردن آن به آرامی رو به بالا قرار گیرد.پس از پر شدن بطری،درب آن را بسته و جهت آزمایش به آزمایشگاه ارسال نمایید.

نمونه برداری از آب قنات

درب بطری استریل شده را باز نموده از گردن بطری گرفته ود ر جهت خلاف جریان آب بطری را به عمق مناسب (بسته به عمق قنات) فرو برده سپس بطری را چرخانده تا نقطه گردن آن به آرامی رو به بالا قرار گیرد.در قنواتی که آلودگی را نشان می دهند باید دو نمونه مجزا از مادر چاه و مظهر قنات برداشت شود،درب آن را برداشته وجهت آزمایش به آزمایشگاه ارسال نمایید.

نمونه های گرفته شده بایستی حاوی اطلاعاتی از قبیل محل،تاریخ،ساعت نمونه بردای و نام نمونه بردار باشند.بهتر است عملیات آزمایش بلافاصله بعد از نمونه برداری آغاز گردند.اما چنین شرطی در عمل به خصوص در مناطق روستایی امکان پذیر نمی باشد،لذا جهت کنترل رشد میکرو ارگانیسم ها،نمونه ها بایستی در دمای ۴درجه سانتی گراد نگهداری شوند.اما تحت هیچ شرایطی نباید فاصله زمانی نمونه برداری تا انجام آزمایش از ۲۴ ساعت تجاوزکند. تعداد نمونه ها بایستی بر حسب جمعیت برداشت شود.

تعداد نمونه درماه برحسب جمعیت

منبع  استفاده شده : 

اصول تصفیه وبهداشت آب ، مهندس حسن امیربیگی ، موسسه انتشاراتی اندیشه رفیع