تکنیک مطالعه مخاطرات و عملیات HAZOP مخفف HAZard and OPerability Study
بنام خدا و با سلام ؛ HAZOP یا بعبارتی تکنیک مطالعه مخاطرات و عملیات موضوع این بخش از زیر مجموعه مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی سایت می باشد . در ادامه مقدمه ای کوتاه آوردیم و در انتهای همین مطلب هم فایل هایی در ارتباط با HAZOP برای دانلود رایگاه شما عزیزان قرار دادیم که می توانید برای مطالعه استفاده کنید .
معرفی Hazop :
تکنیک مطالعه مخاطرات و عملیات و یا به عبارت ساده تر HAZOP حدود پنج دهه است که برای شناسایی مخاطرات بالقوه و مسائل عملیاتی ناشی از انحرافات طراحی در واحدهای قدیمی و جدید به کار گرفته می شود.
تعریفی از HAZOP عبارت است از: “بکارگیری یک روش سیستماتیک به منظور شناسایی پتانسیل عملکرد نامناسب تجهیزات فرایندی ناشی از انحرافات طراحی و تأثیرات متقابل آن روی فرایند و عملیات واحدهای صنعتی”.
معمولاً تمام واحدهای صنعتی با یک هدفی طراحی می شوند؛ به طور مثال تولید مقدار معینی از یک ماده در سال می تواند هدف اصلی تأسیس یک واحد باشد؛ در کنار این هدف، هدف مهم دیگری نیز وجود دارد و آن راهبری واحد به ایمن ترین شیوه و با بیشترین بازدهی ممکن است. با توجه به این اهداف، تجهیزات طراحی و ساخته می شوند. منظور از انحراف از طراحی این است که تجهیزات مطابق هدف طراحی خود عمل نکنند. در تکنیک HAZOP این انحرافات و دلایل ایجاد آنها به روشی سیستماتیک بررسی می شوند.
یکی از بزرگترین مزیتهای تکنیک HAZOP توجه به مسائل عملیاتی در کنار مخاطرات فرایندی است. بسیاری از حوادث واحدهای تولیدی در اثر غفلت و بی توجهی به مسائل عملیاتی و مخاطرات ناشی از آن پیش می آید.
تایخچه Hazop :
تاریخچه تکنیک HAZOP به سالهای ۷۰ – ۱۹۶۰ بر می گردد.
سال ۱۹۶۳ واحد جداسازی HOC مرکز ICC که مشغول طراحی یک واحد جدید تولید فنل و استن از کیومن بود، درصدد شد به جای کاهش هزینه های عملیاتی و یا افزایش سود، کاهش هزینه های سرمایه گذاری را سرلوحه اهداف خود قرار دهد. به همین دلیل مشخصه های غیرضروری را حذف کرد. در این زمان مطالعه واحدها به روش آزمون بحرانی عمومیت داشت. این آزمون یک تکنیک تشریفاتی بازبینی فعالیتها و ارائه چاره اندیشی های سازنده است که با طرح سؤالاتی مطرح می شود. این سؤالات عبارتند از:
نتیجه چیست؟ چه چیز دیگری می تواند حاصل شود؟ چه چیز باید حاصل شود؟ چگونه حاصل می شود؟ چه کسی نتیجه را ایجاد می کند؟
HOC: Heavy Organic Chemical
ICC: Imperial Chemical Company
مدیر تولید تصمیم گرفت از این روش جهت شناسایی کاستیهای طراحی استفاده کند. از این رو یک گروه سه نفره شامل دو نفر از اعضای گروه راه اندازی و یک نفر متخصص در زمینه آزمون بحرانی تشکیل شد. در طول سال ۱۹۶۴ این گروه طی نشست هایی که به مدت چهار ماه، سه روز در هفته به طور تمام وقت داشتند، طراحی واحد را بررسی و مخاطرات بالقوه و مشکلات عملیاتی را که پیش بینی نشده بود، شناسایی کردند.
علاوه بر آن تکنیک به کار رفته را نیز اصلاح نمودند. این روش اصلاح شده همان است که امروزه با نام HAZOP شناخته می شود.
این روش بیش از آنکه در ایجاد ایمنی مؤثر باشد می تواند در تعیین مسائل و مشکلات عملیاتی سودمند واقع شود. به همین دلیل راهبری عملیات به اندازه مطالعه مخاطرات حائز اهمیت است.
به تدریج این روش مورد توجه قرار گرفت و توسط بسیاری از شرکتهای طراحی و عملیاتی به کار گرفته شد. اما استفاده وسیع از تکنیک HAZOP در صنایع شیمیایی بعد از فاجعه Flixborough در سال ۱۹۷۴ شروع شد.
بعدها این تکنیک در صنایع نفتی نیز که پتانسیل ایجاد مخاطرات مشابهی را دارد، به کار گرفته شد. این تکنیک در صنایع غذایی نیز با تغییر مفاهیم قابل کاربرد است.
البته در صنایع غذایی به جای مخاطرات مربوط به انفجار و نشت مواد شیمیایی، مخاطرات مربوط به آلودگی مواد غذایی مطرح است.
هم اکنون این تکنیک برای عملیاتهای پیچیده و سیستمهای نرم افزاری نیز به کار می رود.
این روش برای اولین بار در ایران جهت شناسایی مخاطرات واحد اولفین شرکت پتروشیمی تبریز در سال ۱۳۷۱ توسط مهندسین هندی و با حضور مهندسین ایرانی انجام شد.
تکنیک HAZOP چه زمانی کاربرد دارد؟
به طور کلی مواردی که در آن از تکنیک HAZOP با وسعت زیاد استفاده می شود، عبارتند از:
• در مراحل اولیه طراحی هنگامی که نقشه های طراحی در دست است.
• زمانی که نقشه های لوله کشی و ابزار دقیق آماده شده است.
• در طی عملیات ساخت و نصب به منظور اطمینان از اینکه کلیه پیشنهادات اجرا شده اند.
• در طی عملیات واگذاری واحد
• در طی فاز عملیات و بهره برداری به منظور بازنگری شرایط اضطراری و دستورالعملهای عملیاتی و در صورت لزوم اصلاح آنها
دلایل استفاده گسترده از تکنیک HAZOP
مسأله ایمنی و قابلیت اطمینان در طراحی واحدها منجر به استفاده از کدها، استانداردها و قوانین مختلف شده است. بکارگیری این کدها و استانداردها معمولاً توسط مهندسینی که قبلاً در واحدهای مشابه تجربه داشته اند، پشتیبانی می شود. گرچه این کدها و استانداردها در جای خود بسیار باارزشند اما بایستی انحرافات پیش بینی نشده ناشی از عملکرد نادرست تجهیزات و یا خطای انسانی را نیز مد نظر داشت. تکنیک HAZOP این شانس را فراهم می کند که قبل از اینکه این انحرافات و تغییرات منجر به هزینه زیاد و یا جبران ناپذیری گردند، اصلاح شوند.
مطالعه مخاطرات و عملیات یک روش سیستماتیک و ساختار یافته است که توسط یک گروه متشکل از افراد با تجربه و متخصص در رشته های مختلف فنی و مهندسی به منظور شناسایی مخاطرات و تعیین مشکلات عملیاتی واحدها بکار می رود.
سایر روشهای شناسایی بر تجربیات افراد متکی بوده و کاربردشان محدود است، در حالی که این روش با خلاقیت فکری و مشورت گروهی به حل مشکلات می پردازد و بخصوص در مورد طراحی هایی که با استانداردهای موجود مطابقت ندارند، می تواند مفید واقع شود.
دلایل استفاده گسترده از این تکنیک را می توان شرح زیر خلاصه کرد:
– یادگیری آن آسان است.
– به سادگی برای واحدهای فرایندی مختلف قابل استفاده است.
– بکارگیری و اجرای تکنیک نیاز به تحصیلات آکادمیک خاصی ندارد.
جمع بندی :
با توجه به گسترده بودن بحث HAZOP مجموعه ای برای دانلود شما قرار دادیم که شامل فایل های پاورپوینت و PDF و همچنین مقاله برای مطالعه بیشتر می باشد .
موفق باشید – سایت مهندسی بهداشت محیط ایران – iehe.ir
بدون دیدگاه
دیدگاه خود را بنویسید