همه چیز درباره مسمومیت با مونوکسید کربن CO poisoning

بنام خدا و با سلام ؛ گوش شنونگان رادیو دیگر به آمار روزانه مرگ و میر بر اثر مسمومیت با گاز مونوکسید کربن عادت کرده است. حاال دیگر اعداد است که ممکن است واکنشی را در آنها بربیانگیزد و آنان را شگفت زده کند یا نکند: مرگ شش نفر در استان یزد، گازگرفتگی ۲۱ دانش آموز دبستانی در پیشوای ورامین، مرگ یک پدر و پسر بر اثر گاز گرفتگی در خیابان جیحون و…

مرگ و میر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسید کربن اتفاق تازه ای در کشور ایران نیست سالیانه تعداد زیادی از هموطنان در اثر مسمومیت با گاز منوکسید جان خود را از دست داده و یا دچار معلولیت های ذهنی و روانی ناشی از آن میگردند. منواکسیدکربن بعنوان شیطان سیاه معروف است و مرگ بر اثر آن را مرگ خاموش می خوانند مرور آمار سازمان پزشکی قانونی طی سال های گذشته بیانگر آن است که متاسفانه امروزه با روند رو به رشد گازگرفتی این قاتل خاموش زمستانی روبرو هستیم.

این نکته ثابت می کند که ایرانیان، علیرغم تمام هشدارها، نه تنها از مرگ هموطنان خود بر اثر سهل انگاری در استفاده از وسایل گاز سوز عبرت نمی گیرند، که با رشد سالیانه بیست درصد به مدد مسمومیت با گاز منوکسید کربن به دیار باقی می شتابند.

گاز مونوکسید کربن چیست؟

مونوکسید کربن یا همان (کربن مونوکسید Carbon monoxide ) که فرمول شیمیایی آن CO است. کربن مونوکسید یک گاز بسیار سمی است و به همین دلیل است که کربن مونوکسید را قاتل نامریی مینامند. این گاز در صورت غلظت باال هم انسان و هم حیوان را از پا درمی آورد. این گاز از یک اتم کربن و از یک اتم اکیسژن تشکیل میشود. هنگامی که کربن مونوکسید وارد سیستم تنفسی شخص میشود بالفاصله با گلبولهای قرمز شخص ترکیب میشود و باعث میشود اکسیژن کمتری به اعضای بدن برسد این امر باعث خواب آلودگی و احساس خستگی مفرط میشود، و شخص دچار بیهوشی میشود.

حتما بخوانید : اثرات مونوکسید کربن بر روی انسان و گیاهان

اصطلاح مونوکسید

امروزه سوخت اکثر خانواده های شهر ما با استفاده از گاز شهری تامین میشود.گاز شهری ترکیبی از دو گاز اتان و متان است. این گاز برای سوختن مانند دیگر مواد سوختنی،اکسیژن مورد نیاز خود را از هوا ی اطراف گرفته و پس از سوختن تولید حرارت و نور و گازهای,co, co2, no2 و بخار آب مینماید. مونوکسید اکسیدی که هر ملکول آن یک اتم اکسیژن داردبطوری که مولکول منواکسید کربن بسرعت از غشاء مویرگی ریه عبور کرده و پس از ترکیب CO با ملکول هموگلوبین (Hb) و ایجاد کربوکسی هموگلوبین (COHb)سبب کاهش ظرفیت انتقال اکسیژن به بدن میشود .

استفاده از گاز شهری که نوعی سوخت پاک به حساب میآید علیرغم محاسن زیادی که دارد گاهی اوقات بر اثر سهل انگاری ها عواقب بسیار دلخراشی دارد.

چطور بدن هنگام تنفس گاز منوکسیدکربن واکنش نشان میدهد؟

همه وسایل و دستگاههایی که وظبفه سوزاندن چیزی را دارند( مانند بخاری گازی یا نفتی، آبگرمکن و یا حتی موتور یک خودرو ) تا حدودی تولید میکنند. تماس با گاز منوکسید کربن باعث ایجاد حالتهای مختلف متناسب با سن و جنس فرد میشود. در صورتی که غلظت گاز منوکسید کربن در فضای زندگی بیش از ۲۱۱ppm باشد در اثر تماس با مجاری تنفسی و ورود به بدن، حالت سردرد، تهوع، تشنج ایجاد شده و در نهایت باعث مرگ خواهد شد.

همچنین با توجه به اینکه میل ترکیبی هموگلوبین خون که عامل انتقال اکسیژن به بافتهای بدن است با منوکسید کربن ۲۴۱ برابر بیشتر از میل ترکیبی آن با اکسیژن است، از این رو وجود مقدار کمی از این گاز در هوای تنفسی قادر است مقادیر زیادی از هموگلوبین خون را به کربوکسی هموگلوبین که یک ترکیب پایدار است تبدیل کرده و از مقدار هموگلوبینی که اکسیژن را به بافتهای بدن میرساند بکاهد.

اگر این ماده بیش از ۲۱ درصد با خون ترکیب شود باعث کندی تنفس و در صورتی که بیش از ۹۱ درصد ترکیب شود باعث افزایش ضربان قلب و تعداد تنفس شده و اگر این مقدار به بیش از ۱۱ درصد برسد احتمال مرگ افزایش مییابد. با کاهش دمای هوا، موارد ناشی از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن افزایش مییابد. برای جلوگیری از مسمومیت با گاز مونوکسید کربن باید از افراد آشنا با وسایل گرمایشی برای وصل کردن بخاری استفاده کرد و از سالم بودن دودکش آن اطمینان حاصل کرد.

به همین منظور مردم باید در نصب بخاریها دقت کنند، چراکه مسمومیت با گاز مونوکسیدکربن غیرقابل حس و لمس، بیبو و بیرنگ است و مردم به راحتی تسلیم و قربانی آن میشوند. مسمومیت با گاز مونوکسید کربن علایمی شبیه به سرماخوردگی دارد و فرد را دچار آب ریزش بینی، سردرد و سوزش چشم مینماید و مردم باید دقت کنند که اگر در یک زمان چند نفر در داخل یک محیط بسته دچار این علائم شوند به احتمال زیاد در خطر گاز مونوکسید کربن قرار دارند. افزایش و تجمع گاز مونو اکسیدکربن در بدن میتواند باعث ضعف عمومی سیستم عصبی مرکزی از جمله مرکز کنترل تنفس شده، سر درد، اغتشاش شعور، کما و حتی مرگ را به دنبال داشته باشد.