🩸اهدای خون و کم خونی؛ آیا باید نگران باشیم؟
اهدای خون یکی از زیباترین و انسان دوستانه ترین کارهایی است که هر فرد می تواند انجام دهد؛ زیرا هر واحد خون می تواند جان سه نفر را نجات دهد. با این حال، بسیاری از افراد پیش از اهدا، نگرانند که مبادا دچار کمخونی یا ضعف بدنی شوند.
در این مقاله از وبسایت مهندسی بهداشت ایران با استناد به منابع علمی معتبر، بررسی میکنیم که آیا اهدای خون باعث کم خونی میشود یا خیر و چه اقداماتی میتواند از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کند.
آیا اهدای خون میتواند باعث کم خونی شود؟
پاسخ کوتاه این است: بله، در برخی افراد ممکن است چنین شود. به ویژه افرادی که به طور منظم خون اهدا میکنند، ممکن است در معرض کم خونی ناشی از کمبود آهن قرار گیرند.
طبق اعلام مؤسسه ملی قلب، ریه و خون آمریکا (NHLBI)، از دست دادن خون یکی از علل اصلی کم خونی است. آهن نقش کلیدی در تولید هموگلوبین دارد؛ پروتئینی که در گلبولهای قرمز خون وجود دارد و اکسیژن را از ریه ها به تمام بافت های بدن منتقل می کند. وقتی سطح هموگلوبین پایین بیاید، اکسیژن رسانی کاهش می یابد و علائم کمخونی ظاهر میشود.
آیا میتوان در صورت کم خونی، خون اهدا کرد؟
❌ خیر.
پیش از اهدای خون، همیشه سطح هموگلوبین شما بررسی میشود. اگر این مقدار پایینتر از حد مجاز باشد، اجازه اهدا داده نمیشود.
حداقل سطح هموگلوبین مجاز برای اهدای خون:
- مردان: ۱۳.۰ گرم بر دسیلیتر (g/dL)
- زنان: ۱۲.۵ گرم بر دسیلیتر (g/dL)
اگر سطح هموگلوبین شما پایینتر از این اعداد باشد، باید حداقل ۳۰ روز صبر کنید و در این مدت با تغذیه و مکملهای مناسب، سطح آهن خود را افزایش دهید.
⚠️ علائم کمخونی پس از اهدای خون
در اغلب موارد، بدن بهخوبی خود را بازسازی میکند، اما اگر ذخایر آهن پایین باشد ممکن است علائم زیر ظاهر شوند:
- احساس خستگی و ضعف
- سرگیجه یا سبکی سر
- رنگپریدگی پوست
- سردی دست و پا
در صورت بروز این نشانهها بهتر است با پزشک مشورت کنید. تشخیص و درمان زودهنگام، مانع از بروز کمخونی شدید خواهد شد.
درمان و پیشگیری از کمخونی ناشی از اهدای خون
در بیشتر موارد، کمخونی پس از اهدا خون، به دلیل کاهش ذخایر آهن است. برای جبران آن، پزشک معمولاً توصیه میکند:
✅ مصرف مکملهای آهن
تحت نظر پزشک میتوان از قرصهای آهن استفاده کرد تا ذخایر آهن در بدن دوباره پر شوند.
✅ تغذیه غنی از آهن
غذاهای زیر به افزایش آهن کمک زیادی میکنند:
- گوشت قرمز، ماهی، جگر و بوقلمون
- حبوبات مانند عدس و لوبیا
- سبزیجات برگ سبز تیره مثل اسفناج و جعفری
- غلات غنیشده با آهن
طبق گفته NHLBI، بازسازی سطح آهن در بدن معمولاً ۳ تا ۶ ماه زمان میبرد. تا زمانی که سطح آهن و هموگلوبین شما کاملاً به حالت طبیعی برنگشته، نباید مجدداً خون اهدا کنید. در موارد شدید، درمان ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تزریق آهن وریدی (IV)
- داروهای تقویتی تجویزی
- در شرایط خاص، انتقال خون
❓ سوالات متداول درباره اهدای خون و کمخونی
۱. چگونه اهدای خون باعث کمبود آهن میشود؟
هنگام اهدا، بخشی از خون و آهن بدن از دست میرود. اگر این ذخایر دوباره جبران نشود، کمبود آهن و در نتیجه کمخونی رخ میدهد.
۲. آیا با وجود کمخونی میتوان خون اهدا کرد؟
خیر. تنها افرادی مجاز به اهدا هستند که سطح هموگلوبینشان در حد طبیعی باشد.
۳. چقدر طول میکشد تا آهن بعد از اهدای خون بازیابی شود؟
به طور میانگین بین ۳ تا ۶ ماه زمان لازم است تا سطح آهن به حالت عادی برگردد.
۴. چطور میتوان از کمخونی ناشی از اهدا خون پیشگیری کرد؟
مصرف مکملهای آهن، تغذیه مناسب، و پرهیز از اهدا خون زودتر از زمان مجاز، بهترین روشهای پیشگیری هستند.
۵. چه مواد غذایی جذب آهن را کاهش میدهند؟
قهوه، چای و برخی لبنیات در کوتاهمدت میتوانند جذب آهن را کاهش دهند. بهتر است بلافاصله پس از اهدا خون مصرف نشوند.
۶. نشانههای هشداردهنده کمخونی چیست؟
احساس خستگی، رنگپریدگی، تنگی نفس، سرگیجه و سردی اندامها از علائم شایع کمخونی هستند.
💬 سخن پایانی
اهدای خون عملی ارزشمند و نجاتبخش است که علاوه بر کمک به دیگران، برای سلامت اهداکننده نیز مفید است، اما باید با آگاهی و مراقبت کافی انجام شود. اگر پیش از اهدا از وضعیت هموگلوبین و آهن خود مطمئن شوید و پس از آن نیز تغذیه مناسب داشته باشید، احتمال بروز کمخونی به حداقل میرسد. با رعایت این نکات، هم از سلامت خود محافظت میکنید و هم به نجات جان دیگران سهمی بزرگ دارید ❤️
بدون دیدگاه
دیدگاه خود را بنویسید