MTBE چیست و بررسی احتمال سرطان زایی MTBE و مشکلات بهداشتی آن

MTBE چیست ؟

متیل ترشیری بوتیل اتر (methyl tertiary-butyl ether) مایعی فرار، قابل اشتعال و بی رنگ است که براحتی در آب حل می شود. این ماده از واکنش شیمیایی بین متانول (Methanol) و ایزوبوتیلن (Isobutylene) تهیه می شود. فرمول شیمیایی این ماده C₅H₁₂O می باشد.MTBE گروهی از مواد شیمیایی است که بعنوان اکسید کننده سوخت (fuel oxygenates) شناخته می شود.و جهت افزایش عدد اکتان بنزین مورد استفاده قرار می گیرد. ام تی بی ای و سایر اکسید کننده ها باعث می شوند تا بنزین بهتر سوخته شود. و انتشار آلاینده هایی مثل مونوکسید کربن و سایر آلاینده ها و به تبع آن  آلودگی هوا نیز کاهش یابد.MTBE برای اولین بار در سال ۱۹۷۹ در ایالات متحده در سطح پایینی در بنزین استفاده شد تا بعنوان تقویت کننده اکتان ، جایگزین سرب (تترا اتیل سرب) شود.

ام تی بی ای به علت خاصیت ترکیب شدن آن و با صرفه بودن بعنوان ماده اکسیژنه کننده بر سایر مواد ترجیح داده می شود.

بنزین اصلاح شده RFG

اصلاحیه معاهده هوای پاک در سال ۱۹۹۰ (CCA) اعلام می دارد که در نواحی که میزان آلودگی هوا بالاست نیاز به بنزین اصلاح شده (reformulated gasoline) (RFG) می باشد ( RFG بنزینی است که به طور خاص با ترکیبی مخلوط شده تا کمترین آلودگی را نسبت به بنزین معمولی ایجاد کند) . ولی این اصلاحیه (CCA) لزوم استفاده از MTBE را اعلام نمی کند.پالایشگاه ها باید از دیگر مواد اکسیژنه مانند اتانول (Ethanol) استفاده کنند.

پالایشگاه ها MTBE را بعنوان ماده اصلی اکسیژنه کننده در RFG و در شهرهایی که بیرون از خاورمیانه قرار دارند مورد استفاده قرار میدهند. و علتش هم عمدتا مسائل اقتصادی و نیز مشخصا قابلیت ترکیبی آن است.

MTBE بر خلاف اتانول می تواند از طریق خطوط لوله حمل شود و میزان فراریت آن نیز پایین است. و همین امر باعث می شود بتواند استانداردهای آلایندگی را بخوبی تامین کند.

مشکلات ایجاد شده توسط MTBE

به رغم خواصی که این ماده در کاهش آلودگی هوا دارد ، میتواند مشکلاتی را ایجاد نماید.MTBE بیشتر از سایر اجزای بنزین در آب حل می شود. و در صورتی که روی زمین ریخته شود سریعتر و عمیق تر می تواند در خاک به سمت آبهای زیر زمینی حرکت کند. در واقع این خاصیت باعث می شود اگر این ماده بر روی زمین ریخته شود و یا از مخازن ذخیره سازی زیر زمینی نشت کند،چاه های آب و آب های زیر زمینی را آلوده سازد. حتی مقدار کمی MTBE می تواند باعث ایجاد بو و  طعم و مزه ناخوشایندی در آب شده و آن را غیر قابل شرب  کند.

از آنجایی که MTBE براحتی تجزیه (biodegrade) نمی شود. در نتیجه زمانی که آلودگی اتفاق بیفتد ، پاکسازی آن بسیار سخت و پرهزینه خواهد بود.

چگونه مردم در معرض MTBE قرار می گیرند؟

مردم ممکن است از طرق مختلف با این ماده مواجهه داشته باشند :

• از طریق آبهای آلوده با MTBE ( نوشیدن آب، استنشاق بخارات حاوی آن،یا بواسطه تماس با پوست هنگام دوش گرفتن،شستشو یا شنا کردن)
• یا از طریق استنشاق هوا در پمپ بنزین های حاوی MTBE یا در زمان ریختن آن در ماشین های بنزینی
• یا استنشاق دود خروجی از اگزوز وسایل نقلیه

قرار گرفتن در معرض فاز گازی می تواند باعث التهابات پوستی و ناراحتی های چشمی شود.

آیا MTBE می تواند باعث سرطان شود؟

دانشمندان از دو نوع از مطالعات استفاده میکنند تا سرطانزا بودن یک ماده را تشخیص دهند. (موادی که باعث سرطان یا کمک به سرطان شوند، سرطان زا نامیده می شوند.)

مطالعات انجام شده آزمایشگاهی

مطالعات متعددی برای بررسی اثرات بهداشتی در حیوانات آزمایشگاهی در معرض استنشاق یا مصرف “ام تی بی ای”انجام شده است که اغلب در دوز های بسیار بالایی در طول عمر خود  قرار گرفته اند.برخی از این مطالعات نشان داده اند که قرار گرفتن در این سطوح مواجهه بالا باعث ایجاد تومورهای کلیه،کبد و بیضه ها و برخی اندام های دیگر می شود.سطوح MTBE که در این مطالعات مورد استفاده قرار گرفته است عموما بسیار بالاتر از آستانه تحمل انسان می باشد.

مطالعات روی مردم

اگرچه از سال ۱۹۷۹ ،MTBE بعنوان یک افزودنی سوخت مورد استفاده قرار گرفته است .اما مطالعات دراز مدتی درباره توانایی آن برای ایجاد سرطان در کارگران و افرادی که در معرض غلظت بالایی قرار دارند وجود نداشته است.از طرفی افرادی که در تماس با “ام تی بی ای” قرار گرفته اند ممکن است که با سایر مواد شیمیایی نیز مواجهه داشته اند .لذا این مسئله باعث می شود مطالعه در این زمینه قدری دشوار شود.

نتایج تحقیقات برخی سازمان ها چه می گوید؟

سازمان های ملی و بین المللی هستند که برخی مواد در محیط را از نظر قدرت سرطانزایی آن ها بررسی می کنند.برخی از نظرات این سازمان ها را از نظر سرطان زا بودن  MTBE باهم بررسی می کنیم.

NTP

برنامه ملی سم شناسی (NTP) از چندین بخش مختلف از چند سازمان دولتی آمریکا از جمله انستیتو ملی بهداشت (NIH) ، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) و اداره غذا و دارو (FDA) تشکیل شده است.NTP در سال ۱۹۹۸ MTBE را بررسی کرد. و آنرا در لیست موادی که بعنوان ماده سرطانزا در انسان شناخته شده اند قرار ندادند چرا که به عقیده آنها شواهد موجود در حیوانات آزمایشگاهی کافی و قانع کننده نبود.

آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (IARC)

IARC بخش از سازمان بهداشت جهانی WHO است. هدف اصلی این سازمان شناسایی علل سرطان است.این سازمان در آخرین گزارش خود درباره MTBE (منتشر شده در سال ۱۹۹۹) به این نتیجه رسید که شواهد ناکافی در انسان و شواهد محدود در حیوانات در جهت سرطانزایی MTBE وجود دارد. که منجر به ارزیابی کلی MTBE بعنوان ” طبقه بندی نشده به عنوان سرطانزا در انسان ( not classifiable as to its carcinogenicity to human)” شد.

آژانس حفاظت محیط زیست آمریکا EPA

EPA سیستم اطلاعات جامع ریسک (IRIS) را نگهداری می کند که یک پایگاه داده الکترونیکی است حاوی اطلاعاتی درباره اثرات بهداشتی روی انسان از طریق مواجهه با مواد مختلف در محیط است. اداره آب EPA نیز بیان میکند که شواهدی کافی برای برآورد خطرات بالقوه MTBE در دوزهای پایین در آب آشامیدنی وجود ندارد. اما شواهد نشان می دهد که MTBE در دوز های بالا یک سرطانزای بالقوه انسانی است.

آیا MTBE سبب سایر مشکلات بهداشتی می شود؟

برخی از افراد پس از تنفس بخارات ناشی از گازهای حاوی MTBE از علائمی نظیر تهوع،سرگیجه،سردرد،سوزش گلو و بینی شکایت دارند.اما مشخص نیست که این علائم توسط MTBE ایجاد می شود یا سایر اجزای بنزین. در مطالعات مختلف نیز هیچ علائم خاص مرتبط با مواجهه MTBE یافت نشد.

همچنین مشخص نیست که تماس طولانی مدت با سطح پایینتری از MTBE اثرات بهداشتی خاصی داشته باشد مانند وجود در آب آشامیدنی.تحقیق بر روی حیوانات با سطح بسیار بالاتری از MTBE نسبت به سطوح معمولی مواحهه انسان ، اثراتی را بر سیستم عصبی ازجمله بیش فعالی، تشنج ، از دست دادن هوشیاری نشان داده است. مطالعات دیگر آسیب به کلیه ها ، اثر بر رشد جنین را نیز علاوه بر سرطانهایی که در بالا بدان ها اشاره شد ، نشان می دهد.

حداکثر مجاز MTBE در آب آشامیدنی

آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا EPA مسئول ایمنی آب آشامیدنی در ایالات متحده آمریکاست حداکثر میزان آلودگی MTBE در آب آشامیدنی را تا این لحظه مشخص نکرده است. اما بیش تر از ۲۰ الی ۴۰ PPb را جهت جلوگیری از ایجاد بوی بد و طعم و مزه در آب توصیه نمیکند. این سطح تضمین کننده ایمنی نیست و ایمنی انرا تایید نمی کند اما EPA معتقد است که باید سطح MTBE در پایین تر این مقدار نگهداشته شود تا از هر گونه اثرات بهداشتی منفی جلوگیری کند.