روش های صنعتی نگهداری مواد غذایی

روش های صنعتی نگهداری مواد غذایی

به نام خداوند نیکی ها و با سلام به شما کاربر گرامی سایت مهندسی بهداشت محیط ایران.

در این تایپک که یکی از کاملترین تایپک ها در زمینه نگهداری مواد غذایی با روش های مختلف هست در خدمت شما هستیم . در ادامه می توانید این مطلب رو مشاهده و استفاده نمایید.در انتها نیز در صورت نیاز میتوانید محتوای این مطلب رو در قالب پاورپوینت آماده خریداری نمایید.

۱-   پاستوریزه کردن

روشی برای کشتن اغلب میکروارگانیسمهای بیماریزا (کاهش تعداد آنها تا حدی که ایجاد بیماری نکنند) و غیر فعال ساختن آنزیمهای موجود در مواد غذایی بمنظور به تعویق انداختن فساد در مواد غذایی اطلاق میگردد.

Ltlt: حرارت دادن مواد غذایی تا ۶۳ سانتی گراد به مدت نیم ساعت.

Htst: حرارت دادن مواد غذایی تا ۷۳ سانتی گراد به مدت ۱۵ ثانیه.

uht) ultra-pasteurized): حرارت دادن مواد غذایی تا ۱۴۰-۱۵۰ (۱۳۸) درجه سانتی گراد به مدت ۱ تا ۲ ثانیه. در این روش بیشتر میکروارگانیسمهای بیماریزا نابود میگردند و در صورتی که مواد غذایی پس از پاستوریزه شدن با این شیوه بسته بندی مناسبی داشته باشند میتوان آنها را به مدت ۳ ماه بیرون از یخچال نگهداری کرد. (البته تا وقتی که بسته بندی آنها باز نشده باشد).

 

۲- استرلیزه سازی و یا سترون سازی [۱]:

در این روش تا حدودی تمام پاتوژنها (عوامل بیماریزا) موجود در مواد غذایی کشته میشوند. در این روش مواد غذایی در دمای ۱۱۰درجه سانتی گراد به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه حرارت داده میشوند. مواد غذایی استرلیزه شده را میتوان تا ۴ ماه بیرون از یخچال نگهداری کرد.( البته تا زمانی که بسته بندی آنها باز نشده باشد) .

 

۳- هموژنیزاسیون و یا همگن سازی [۲]:

به یکنواخت کردن بافت و ترکیبات مواد غذایی اطلاق میگردد. برای مثال هنگامی که شیر تازه را درون یخچال قرار دهید پس از چند ساعت چربی شیر جدا گشته و به سطح شیر می آید و خامه تشکیل میگردد. برای جلوگیری از این فرایند شیر داغ را با فشار زیاد از منافذ بسیار ریزی عبور میدهند تا گویچه های چربی به اجزای ریزی شکسته شوند و بطور یکنواخت در شیر معلق باقی بمانند.

 

۴- نگهداری در یخچال [۳]:

دمای پایین رشد و تکثیر میکروبها و سایر میکروارگانیسمها را به تعویق می اندازد.

۵- فریز کردن و یا منجمد کردن [۴]:

در دمای خیلی پایین تکثیر میکرو ارگانیسمها بطور کامل متوقف میگردد.

 

۶- خشک کردن [۵]:

از روش های سنتی نگهداری مواد غذایی خشک کردن است.با کاهش آب فعالیت ، تکثیر میکروبها را متوقف و یا به تاخیر می اندازد. با این روش اغلب میوه ها را نگهداری میکنند (dried food). میوه های خشک مدت زمان بیشتری بیرون از یخچال و فریزر سالم میمانند و تاریخ مصرف بالاتری دارند. میوه های خشک از آنجایی که بیشتر آب خود را از دست داده اند طعم قوی تری نسبت به میوه های تازه داشته اما بیشتر ویتامین c خود را ازدست داده اند. برخی میوه های خشک دارایsulur dioxide میباشند که موجب تحریک بیماری آسم میگردند.

۷- بسته بندی وکیوم [۶]:

محیط خلاء و فاقد اکسیژن باکتریهای هوازی را غیر فعال میسازد.

 

۸- کنسرو کردن [۷]:

به پختن میوه، سبزیجات و مواد غذایی دیگر و قرار دادن آنها درون قوطی و یا ظروف شیشه ای کاملا در بسته و جوشاندن ظروف بمنظور انهدام و یا کاهش تعداد باکتریها اطلاق میگردد. کنسرو کردن طعم و کیفیت مواد غذایی را تغییر میدهد.

 

۹- ترشی و شور انداختن [۸]:

عمل آوری غذا با قرار دادن و یا پختن در آب نمک و سرکه (و یا در موارد نادر دراتانول، روغنهای نباتی و یا سدیم هیدروکساید )بمنظور انهدام و یا کاهش میکروارگانیسمهای بیماریزا اطلاق میگردد.

 

۱۰- خشک کردن انجمادی [۹]:

یکی دیگر از روش های نگهداری مواد غذایی خشک کردن انجمادی است.ابتدا مواد غذایی منجمد گشته و سپس آب آنها با تصعید برداشته میشود. مواد غذایی منجمد شده را در محیط خلاء و کم فشار قرار میدهند تا آب منجمد مواد غذایی بطور مستقیم از فاز جامد به گاز تبدیل گردد. در این روش مواد غذایی خشک شده کمتر چروک خورده و افت حجمی پیدا میکنند و همچنین طعم و بوی آنها نیز بدون تغییر باقی می ماند. در این روش گلها را نیز خشک میکنند. مواد غذایی خشک شده با این روش را میتوان در محیط اتاق و بیرون از یخچال نگهداری کرد.

 

۱۱- نمک سود کردن [۱۰]:

میکروارگانیزمها در یک محیط پر نمک قادر به ادامه حیات نمیباشند. روشی سنتی برای نگهداری مواد غذایی است.

 

۱۲- کاراملیزه کردن [۱۱]:

به حرارت دادن مواد غذایی حاوی شکر زیاد اطلاق میگردد. حرارت دادن شکر در دمای ۱۲۰ درجه سانتی گراد موجب اکسیداسیون شکر شده و تولید ماده قهوه ای رنگی بنام کارامل میکند.

 

۱۳- گاز دار کردن [۱۲]:

گازدار کردن روشی دیگر از نگهداری مواد غذایی است.

به انحلال دی اکسید کربن با فشار زیاد در آب و یا مایعات دیگر اطلاق میگردد. این انحلال تولید محلول رقیق اسید کربنیک را میکند. برخلاف تصور عام طعم گاز دار بودن و یا همان احساس سوزش ملایم هنگام نوشیدن نوشابه های گاز دار بخاطر تشکیل حباب نیست بلکه همین اسید کربنیک رقیق است که چنین احساسی را پدید می آورد. حذف اکسیژن در نوشابه های گاز دار تکثیر باکتریها را متوقف میسازد.

 

۱۴- دود دادن [۱۳]:

دود آلود کردن سطح مواد غذایی بمنظور طعم دادن، پختن و یا نگهداری آنها. در این روش مواد غذایی را در معرض دود حاصل از سوختن چوب قرار میدهند. دود یک آنتی باکتریال و آنتی اکسیدان محسوب میگردد اما از آنحایی که در این روش تنها سطح خارجی مواد غذایی با دود پوشیده میگردد و دود به عمق مواد غذایی نفوذ نمیکند نمیتواند روشی مناسبی برای نگهداری مواد غذایی باشد.

۱۵- پرتو دهی [۱۴]:

این روش به پاستوریزه کردن سرد و یا الکترونیکی نیز معروف است (cold/electronic pasteuriziatio) در این روش مواد غذایی را در معرض پرتوهای یونیزه کننده ای مانند اشعه ایکس، اشعه گاما و پرتو الکترون قرار میدهند تا میکروارگانیزمهای مواد غذایی کشته شود. این روش کیفیت مواد غذایی را کاهش نمیدهد. از این روش برای نگهداری گوشت، ادویه جات و برخی میوه ها استفاده میشود.

 

۱۶- کیورینگ [۱۵]:

در این روش با فرایند اسمز رطوبت گوشت گرفته میشود. در این روش از نمک، شکر، نیتراتها و نیتریتها استفاده میگردد.

 

۱۷- تخمیر کردن [۱۶]:

با این روش مواد غذایی توسط میکروارگانیزمها فرآوری میشوند. تاثیر میکروارگانیسمها بروی کربوهیدراتهای محصول و تولید الکل و یا اسید که تکثیر میکروبها را به حداقل میرساند. تخمیر اتانول (تجزیه شکر به اتانول و دی اکسید کربن) در تهیه نان و مشروبات الکلی و تخمیر لاکتیک اسید (تجزیه شکر به اسید لاکتیک) در عضلات و تهیه ماست کاربرد دارند.

 

۱۸- کافئین زدایی [۱۷]:

به حذف کافئین از نوشیدنیهای حاوی کافئین مانند چای و قهوه اطلاق میگردد.

 

۱۹- شیرین کننده ها [۱۸]:

هر نوع شیرین کننده به غیر از شکر که بمنظور کاهش کالری غذاها و کنترل چاقی، کنترل دیابت و جلوگیری از پوسیدگی دندانها به مواد غذایی افزوده میشوند. مانند: سوربیتول، مالیتول، ساخارین، آسپارتام، گلیسرول، مانیتول، گزیلیتول و استویا.

 

۲۰- نگهدارنده ها [۱۹]:

از دیگر روش های نگهداری مواد غذایی ، استفاده از نگهدارنده هاست. مواد شیمیایی طبیعی و یا مصنوعی که بمنظور به تعویق انداختن فساد مواد غذایی استفاده میگردند. مانند: نیترات سدیم، نیتریت سدیم، دی اکسید سولفور، نمک، شکر و یا سرکه.

 

۲۱- عامل شلات و یا کلات کننده [۲۰]:

این مواد به یونهای فلزی سمی مانند آرسنیک، سرب و جیوه چسبیده و آنها را به ترکیبات کمتر سمی و قابل دفع تبدیل میسازند.

عامل کلات ساز با بدام انداختن اتمهای فلزی از بی رنگ شدن و یا ترشیده شدن مواد غذایی نیز جلوگیری میکند.

 

۲۲- جادب رطوبت [۲۱]:

موادی هستند که بمنظور جلوگیری از خشک شدن مواد غذایی مورد استفاده قرار میگیرند.

 

۲۳- طعم دهنده ها [۲۲]:

این مواد طعم و بوی خاصی به مواد غذایی میبخشند.

 

۲۴- تثبیت کننده ها [۲۳]:

این مواد قوام و استحکام بافت مواد غذایی را افزایش میدهند. مانند آگار و پکتین.

 

۲۵- غلیظ کننده ها [۲۴]:

این افزودنیها با جذب آب موجود در مواد غذایی، ویسکوزیته(گرانروی) مواد غذایی را افزایش میدهند. مانند: نشاسته، کلاژن، زرده تخم مرغ، آگار، ژلاتین و پکتین.

 

۲۶- رنگ دهنده غذا [۲۵]:

این مواد بمنظور جبران رنگ از دست رفته طی فرآوری محصولات و یا برای جذاب ساختن مواد عذایی کاربرد دارند. کارامل و زعفران دو رنگ دهنده طبیعی میباشند.

 

۲۷- امولسیون کننده ها [۲۶]:

امولسیون به مخلوط دو ماده (مایع) امتزاج ناپذیراطلاق میگردد مانند مخلوط روغن در آب. مواد امولسیون کننده مخلوط های امولسیون را پایدار نگه میدارند تا دو ماده از یکدیگر جدا نشوند.

 

۲۸- آنتی اکسیدانها [۲۷]:

آنتی اکسیدانها بعنوان نگهدارنده (با جلوگیری از تاثیر اکسیژن بر غذا) و یا بعنوان مواد مفید برای سلامتی به فراورده های غذایی افزوده میگردند.

آنتی اکسیدانها از اکسید شدن چربیها و روغنهای غیر اشباع، رنگها و طعم دهنده ها جلوگیری میکنند. مانند ویتامین c.

۲۹- حجم دهنده ها [۲۸]:

این مواد حجم مواد غذایی را افزایش میدهند. مانند نشاسته.

 

۳۰- عامل ضد کلوخه ساز [۲۹]:

این مواد از بهم فشرده شدن و تشکیل کلوخه مواد پودری شکل همچون نمک و یا شیر خشک جلوگیری میکنند.

۳۱- مواد کف زدا [۳۰]:

این مواد تشکیل کف و یا گاز در مواد غذایی را کاهش داده و یا حذف میکنند.

 

۳۲- عامل کنترل کننده اسیدیته [۳۱]:

این مواد برای تغییر و یا کنترل خصلت اسیدی و یا قلیایی مواد غذایی استفاده میگردند.

 

۳۳- اسیدها [۳۲]:

نوعی افزودنی که بعنوان طعم دهنده،آنتی اکسیدان و یا نگهدارنده از آنها استفاده میشود. مانند: اسید مالیک، اسید تارتاریک، اسید لاکتیک، اسید فرماریک، اسید سیتریک و سرکه .

واژه های انگلیسی عناوین بالا :

برای دریافت پاورپوینت محتوای فوق میتوانید از باکس خرید زیر استفاده نمایید.

منبع : سایت بهداشت محیط ایران